Het is mijn baan om mensen aan werk te helpen. Soms vanuit mijn rol als arbeidsbemiddelaar, soms vanuit de meer coachende rol als loopbaanbegeleider. Heb ik daarin te maken met targets? Is het belangrijk voor mij dat mensen een baan accepteren? Absoluut. Toch adviseer ik mensen regelmatig om NEE te zeggen tegen een aanbod. Ook als ze nu helemaal geen werk hebben. Ook als dat tegen mijn ‘belang’ in gaat.
Gek? Misschien lijkt dat zo. Maar er is één ding nog veel belangrijker dan of je nu aan het werk bent. En dat is of die baan ook duurzaam werkgeluk mogelijk maakt. Natuurlijk geeft een baan je weer een inkomen, en ik onderschat het belang daarvan zeker niet. Maar als je een baan accepteert die je op lange termijn meer kost dan je oplevert, is JA zeggen gewoonweg geen goed idee.
Werkloosheid: pijn en bevrijding
Door ons verlangen naar stabiliteit, inkomen en waardering, doet werkloos zijn echt pijn. Als je geen werk hebt, lijkt het bovendien alsof je omgeving nog maar één ding van je wil weten: heb je al een nieuwe baan? Alsof het voor jouzelf nog niet frustrerend genoeg is! Afwijzingen en al die zgn. belangstellende vragen doen je zelfvertrouwen vaak geen goed. Zeker als het zoeken langer duurt dan je had gehoopt, kun je dus geneigd zijn om iedere kans aan te pakken. Misschien roept je omgeving: “doe het nou maar, want vanuit werk naar ander werk zoeken, is altijd beter.” Ja, dat is lekker makkelijk zeggen, als je het zelf niet hoeft te doen. En vaak is het stemmetje in je eigen hoofd nog wel het strengst van allemaal.
Maar ten eerste is solliciteren vanuit werk helemáál niet voor iedereen makkelijker. De meeste mensen werken loyaal en hard in hun baan, zelfs als het ergens wringt. Voor verder solliciteren is dan helemaal geen ruimte, niet op de klok en niet in je hoofd. Ook zie ik dagelijks dat een vaste baan mensen vaak eerder terughoudend dan gemotiveerd maakt om in beweging te komen en een sprong te wagen. Het voordeel van werkloos zijn, is dat alles weer voor je open ligt. Dat is de reden dat ontslag, paradoxaal genoeg, vaak naast zorgen ook een bevrijdend gevoel geeft!
Bovendien kan een baan accepteren die niet bij je past je beschadigen. Als jij een vierkantje bent, dat zich in een rondje probeert te persen, zul je merken dat het aan alle kanten pijn doet. En dat je er gedeukt uitkomt. En het is de vraag of een volgende werkgever een gedeukte sollicitant wel ziet zitten.
Wanneer zeg je ‘NEE’?
Om te weten waarop je NEE moet zeggen, is het belangrijk om voor ogen te hebben waar je JA op zou willen zeggen. Dat lijkt makkelijker dan het is. Veel mensen weten eigenlijk helemaal niet goed waar ze zich op zouden moeten richten. Qua functie, sector of bedrijfscultuur. Een loopbaanprofessional kan je helpen om dit in kaart te brengen, zodat je helder voor ogen hebt waar je op moet letten. Voor nu geef ik je graag alvast een paar handvatten: wat zijn in ieder geval signalen dat je beter NEE kunt zeggen tegen dat aanbod?
1. De functie-inhoud sluit niet aan op jouw talenten
Elke baan heeft aspecten die je leuker en minder leuk vindt. De 100% ideale baan bestaat niet, accepteer dat. Maar als het merendeel van jouw toekomstige taken jou weinig plezier geeft of zelfs al je energie wegzuigt omdat het niet aansluit op wat jij van nature graag en goed doet, kun je beter verder zoeken.
Uitzondering hierop is een baan die misschien niet helemaal is wat je wilt, maar je wél dichterbij je einddoel brengt: de verstandige carrièrestap. Er is niets mis mee om een baan te accepteren die niet je droombaan is, mits het een bewuste ontwikkelstap is en hij jou niet meer schaadt dan oplevert.
2. Je wilt eigenlijk uit deze branche
Ondanks de krapte, blijkt het op de arbeidsmarkt helaas nog steeds niet zo gemakkelijk om te switchen tussen sectoren. Voordeel is weliswaar dat je vaak snel een aanbod krijgt in jouw vertrouwde sector, maar… zit je in die sector duurzaam op je plek? Als je eigenlijk liever in een andere branche actief zou willen zijn, laat je dan niet te snel verleiden om verder te gaan op hetzelfde pad. Hoe langer in dezelfde branche, hoe moeilijker het is om een kans te krijgen in een andere richting. Kies dus niet alleen bewust voor een baan, maar ook voor een sector die ook op de langere termijn mogelijkheden biedt én aansluit op jouw waarden en wensen.
3. De taakomschrijving kent geen grenzen
Er zijn van die werkgevers, die wonderen verwachten van een nieuwe werknemer. Ze schuiven een in elkaar geflanste taakomschrijving onder je neus die onduidelijk is, of zoveel verantwoordelijkheden en neventaken kent dat het eigenlijk onmogelijk is om die in één functie te vervullen. Is het niet helder, of lijkt het ondoenlijk? Doe het dan niet! Het betekent dat er uitsluitend is gedacht aan de problemen die moeten worden opgelost – en niet over wat jij echt kunt en mag komen toevoegen. Gratis entreeticket voor de Grote Burn out Show. Dus NEE zeggen, of eerst een duidelijk kader eisen.
4. Je toekomstige baas geeft je nu al buikpijn
Er zijn verschillende signalen die je bij de eerste gesprekken al kunnen waarschuwen dat je te maken hebt met een leidinggevende die jou niet gaat laten floreren. Of het nou gaat om een narcistische baas, die vooral oog heeft voor eigen succes en jouw kwaliteiten liever niet erkent, een bullebak die zijn werknemers als ongelijkwaardig behandelt, of om een afwezige leidinggevende van wie je geen ondersteuning hoeft te verwachten – stel jezelf altijd de vraag of jij in samenwerking met deze leidinggevende (en/of collega’s) mag groeien, lachen, fouten maken, succes mag hebben en jezelf kunt zijn. Krijg je het gevoel dat je competenties hier eerder worden beknot dan benut? Heel hard intrappen, dat gaspedaal!
5. Luister naar je lijf
Dit klinkt misschien als de makkelijkste tip, maar dat is het niet. We zijn namelijk geneigd om de signalen van ons lichaam te negeren, ten gunste van onze gedachten én de mening van anderen. Als je hoofd zegt ‘doe het nou maar, want… (bla bla bla)’ terwijl je onderbuik eigenlijk een beetje ineenkrimpt bij de gedachte dat je dagelijks naar die baan toe moet, luister dan alsjeblieft naar dat gevoel. Je hoofd probeert vaak je lijf tegen te spreken, terwijl dat zelden ongelijk heeft. Als je je nú al op enige tegenzin betrapt, verwacht dan niet dat die zin vanzelf komt nadat je JA hebt gezegd. Dit soort signalen negeren is niet alleen onverstandig, maar ook echt ongezond – voor je lichaam, geest én loopbaan. Been there, done that.
NEE brengt JA dichterbij
Dus ook al heb jij nu geen werk, maak je je zorgen over je vaste lasten en solliciteer je je suf: weet wanneer je een baan moet weigeren! Stel jezelf de vraag bij elk aanbod: zeg ik JA tegen deze baan, of alleen JA tegen de loonstrook?
Een baan moet goed zijn voor je carrière én gezondheid. Als dat niet zo lijkt te zijn, bedank dan vriendelijk, en vertrouw erop dat er een betere kans komt. Want juist als jij ook weet wat je NIET wilt, en jezelf daartegen durft te beschermen, kom je dichterbij datgene dat wèl past. Dat beloof ik je.